Nevrotik Kişilik Örgütlenmesi
Nevrotik olarak tanımlama yapabilmek için ilk önce yaşam tarzlarının, içerisinde bulunulan zamana ait, herkesçe kabul edilebilen davranış kalıpları ile örtüşüp örtüşmediğine bakılması gerekir. Yani yaşadığımız kültürün normal sayılabilen duygu ve davranış tutumlarını bilmek gerekir. Örneğin kültürümüzde vefat etmiş bir kişi ile her gün iletişime geçtiğini söyleyen birinin bu davranışlarını normal olarak kabul edemeyiz. Ancak farklı coğrafyalarda, kültürlerde bazı yerli kabilelerde bu tarz iletişimler kabul görebilir.
Nevroz kelimesi çok genel anlamda normal davranış örüntüsünden sapma olarak ifade edilebilir. Tabi ki kökeninde aile ve zamanın yaşam tarzı rol oynamaktadır. Ancak her sapma nevroz olmayabileceği gibi her normal davranışta da nevroz görebiliriz. Bu durumda “psikolojik veya tıbbi bakış açıları” önemli bir yer tutmaktadır.
Bütün nevrozlarda ortak olan asli etken, kaygı ve onlara karşı kurulan savunmalardır. Nevrotik kişiler yalnızca bir kültürdeki tüm bireylerin sahip olduğu ortak korkuları paylaşmaz. Kültürel örüntülerden ayrışan korkulara da sahiptir. Nevrotik kişi bu korkulara karşı kurduğu savunmalardan dolayı her durumda ortalama bir kişiden daha fazla acı çekebilir. Ancak bu her zaman gözlenebilir değildir. Yani kişi bile bu durumun farkında olmayabilir.
Nevrotik kişilik örüntüsünde “bastırma” mekanizması rol oynamaktadır. Kişi korku ve kaygılarını bastırdığı oranda nevrotiklik düzeyi de değişkenlik göstermektedir.
Nevrotik kişiliklerde davranış örüntüsünde genellikle görülebilen beş başlık aşağıdaki gibi olabilmektedir:
- Başkalarının onay ve duygusal yakınlığına yoğun bir şekilde bağımlı olabilir.
- Beklenen ilgi gelmediğinde “gücenerek” ya da “umurumda değil” diyerek kendilerini açığa vurabilirler.
- Çelişkiler devreye girebilir. Herkese yardım etmeye can atıyor gibi görünebilir ama bunu samimi olarak değil takıntılı olarak yapma eğilimde olabilir.
- Aşağılık ya da yetersizlik duyguları içerisinde olabilir.
- Ya beceriksiz, çirkin, aptal hissedilir ve bunlar sözde kusurlar olarak yüzeyde görünebilir.
- Ya da kendini beğenme ihtiyacını karşılayabilmek için itibar kazandırabilecek her türlü şeye takıntılı olarak adeta bir “gösteriş yapma” eğilimleriyle gizlenebilir.
- Kendini ortaya koymada ketlenmeler yaşanabilir.
- Kişinin duruşunu koruması olarak tanımlayabileceğimiz şeylere dair ketlenmeler yaşayabilir.
- Örnek olarak ilişkide bulunmak istediği kişiyi seçemeyebilir. “Hayır” diyebilme konusunda yetersizlikler yaşayabilir. Plan yapma konusunda yetersizlikler yaşayabilir.
- Saldırgan tutumlara yönelik eğilimleri olabilir.
- Ya üstünlük kurma, aldatma, hata bulma eğilimleri gösterebilir.
- Ya da işler tersinden ilerleyebilir ve bütün dünyanın kendilerine karşı olduğuna, kendilerini sömürdüğüne inanabilir.
- Cinsel olarak ketlenmeler yaşayabilir.
- Cinsel doyuma giden her aşamada ketlenme olabilir.
- Örnek olarak karşı cinsten birinin kendilerine, iletişime geçmek için bile yaklaşmalarına engel olabilirler.
Kaynak: Çağımızın Nevrotik Kişiliği – Karen Horney
